برنامه غذايي شيرخوار در ماه هشتم
هفته اول ماه هشتم:
ضمن ادامه برنامه قبل، زرده تخممرغ پخته و سفت شده هم به برنامه غذايي شيرخوار اضافه ميشود. بعد از پختن تخممرغ، زرده سفت شده را از سفيده جدا كرده و روز اول به اندازه يك نخود از زرده تخممرغ را برداشته با كمي شير مادر يا آب جوشيده شده، نرم نموده و به شيرخوار ميدهند.
هر روز صبح علاوه بر دادن فرني يا حريره، مقدار زرده تخممرغ به تدريج اضافه ميشود تا ظرف ده روز به يك زرده كامل برسد. از آن به بعد، هر روز نصف زرده تخممرغ به كودك داده ميشود. در صورتي كه رشد كودك كند باشد يا گوشت در برنامه غذايي او وجود نداشته و يا كودك به خوردن تخممرغ مشتاق و به خوردن غذاهاي ديگر اشتياق زيادي نشان ندهد ميتوان هر روز يك زرده پخته شده تخممرغ را همراه با فرني يا حريره بادام يا پوره سبزي به كودك داد.
چنانچه كودك از خوردن زرده سفت شده تخممرغ امتناع كند ميتوان آن را در سوپ وعده ظهر او رنده نمود يا زرده تخممرغ پخته شده را در مقدار كمي شير، رنده كرده و در كره يا روغن زيتون كه داغ شده است ريخت و آنرا مرتب به هم زد.
تهيه زرده تخممرغ به صورت نيمرو اشكالي ندارد به شرط اين كه زرده را اول كاملاً به هم بزنند و در روغني كه داغ شده است بريزند و تا زماني كه خود را ميگيرد آنرا به هم بزنند.
دادن زرده تخممرغ به شيرخوار به صورت عسلي توصيه نميشود.
توجه:
تخممرغ را پس از شستن بايد در يك قابلمه كوچك و در آب معمولي قرار داد به طوري كه آب روي آن را بپوشاند سپس روي اجاق گذاشت. پس از به جوش آمدن آب، بهتر است جوشيدن به مدت 15 دقيقه ديگر ادامه يابد تا زرده تخممرغ كاملاً سفت شود و ميكروبهاي بيماري زاي آن از بين بروند.
فته دوم ماه هشتم به بعد:
* توصيه ميشود در تهيه سوپ كودك هفتهاي يك بار به جاي گوشت از جگر سالم گوسفند استفاده شود. (استفاده از جگر گوسفند به صورت كباب شده مجاز نيست).
* با اضافه كردن بلغور جو يا حبوبات (عدس و ماش كه هضم آسانتري دارند) ميتوان تنوع و غلظت سوپ را ميتوان بيشتر كرد و براي كودك آشهاي خوشمزه تهيه نمود. هم چنين اضافه كردن عدس يا ماش جوانه زده به سوپ، پوره يا فرني، ارزش غذايي آن را بيشتر ميكند.
* از اواسط ماه هشتم به بعد علاوه بر پوره سبزي ميتوان ميوههاي رسيده و نرم مانند سيب، گلابي، هلو، زردآلو، انبه، گرمك، طالبي، آلو، هندوانه و موز سالم و رسيده را به تدريج به برنامه غذايي شيرخوار اضافه نمود.
با شروع هر يك از مواد غذايي جديد بايد مراقب بروز علائم حساسيت و يا عوارض آن بود.
آب ميوه طبيعي از ميوههاي مجاز كه در منزل و با رعايت اصول بهداشتي تهيه ميشود به اندازه 6 تا 12 قاشق مرباخوري (30 تا 60 سيسي) در روز اشكالي ندارد كه توصيه ميشود يا ليوان يا فنجان نشكن داده شود.
* ماست ماده غذايي بسيار مفيدي است كه اكثر شيرخواران آن را دوست دارند براي اين كه شيرخوار با طعم ماست آشنا شود بهتر است ماست را جدا از غذا به او داد ولي اگر كودك دوست دارد غذا را با ماست بخورد مانعي ندارد. شروع ماست نيز با يك قاشق مرباخوري است و مقدار آن را ميتوان به تدريج و برحسب تمايل كودك، اضافه نمود.
براي تنوع بيشتر و افزايش كيفيت غذايي سوپ، توصيه ميشود پنير پاستوريزه كم نمك* را ريز يا رنه كرده به سوپ كودك اضافه نمايند.
بعد از غذا، دادن يك يا دو خرما يا رطب كه پوست و هسته آن گرفته شده باشد تنها يا همراه با ماست به عنوان دسر براي كودك بسيار مفيد و لذت بخش است.
غذاهاي انگشتي:
همان طور كه گفته شد از اواخر 8 ماهگي به بعد كودك قادر است مواد غذايي را با انگشت خود بردارد و به دهان ببرد. اين كار كه تغذيه با انگشت نام دارد سبب تشويق كودك به عمل جويدن و تغذيه توسط خود او ميگردد.
تغذيه با انگشت خود كودك از هر دو جنبه، چه تكاملي چه تغذيهاي مهم بوده و بايد سعي شود غذاي كودك با غلظت درست و مناسب سن او تهيه و يا روش صحيح به او عرضه شود.
غذاهاي انگشتي مورد استفاده در اين ماه عبارتند از:
تكههاي كوچك هويج، سيبزميني، كرفس، نخودفرنگي و باقلا سبز، عدس، تكههاي گوشت بدون چربي يا كوفته قلقلي كه كاملاً پخته شده و با پشت قاشق له شده باشند. براي نرم كردن همه آنها ميتوان از كمي كره يا خامه هم استفاده كرد.
تكههايي از ميوههاي رسيده و سالم فصل مانند سيب، هلو، طالبي، گرمك، گلابي و موز هم مناسب هستند.
توصيه ميشود هنگام خوردن غذاهاي انگشتي، حتماً مادر يا مراقب شيرخوار حضور داشته باشد و خوردن كودك را زير نظر بگيرد.
3ـ ماههاي نهم و دهم زندگي
بيشتر شيرخواران از 9 ماهگي اين مهارت را پيدا ميكنند كه با دست خودشان غذا بخورند و مايعات را با استفاده از هر دو دست خود از ليوان هيا دسته دار نشكن بنوشند (ليوانهاي لبه دار كه به تازگي براي كودكان تهيه شده است مناسب نيستند زيرا سبب اختلال در گرفتن پستان مادر ميشوند ضمن آن كه تميز كردن آنها هم مشكل است.)
در اين سنين، كودكان ميتوانند از غذاهايي با غلظت بيشتر مثلاً حليم و پلو استفاده نمايند و غذاهاي انگشتي را با دست خود بردارند. اين زمان از نظر ارائه غذاهاي جامد نرم بسيار حياتي است واگر اين غذاها حدود ده ماهگي ارائه نشود خطر مشكلات تغذيهاي بعدي افزايش مييابد.
در اين دو ماه علاوه بر برنامه غذايي ماه هشتم، نان، ذرت، ماكاروني، رشته فرنگي و سيار حبوبات (به جز نخود و لپه) به برنامه غذايي كودك اضافه ميشود.
بنابراين ميتوان انواع سوپها، آشها، حليمها و پلوهايي تهيه كرد كه همراه با گندم، ذرت و يا حبوبات باشن. هر سه روز يك بار ميتوان يكي از حبوبات را به برنامه غذايي شيرخوار اضافه نمود.
لوبياها (چيتي، قرمز، چشم بلبلي، سفيد و ...) را قبل از پختن بايد از شب قبل خيس كرد و پس از اين كه كاملاً پخته شدند به غذا اضافه نمود.
* نان ماده غذايي مفيدي است كه بيشتر شيرخواران آن را دوست دارند. تكههايي از نان (ترجيحاً نان سنگك) را ميتوان به دست كودك داد ولي بايد او را تحت نظر گرفت.
ارائه غذاهاي انگشتي نظير آن چه كه در هفته دوم ماه هشتم ذكر شد به علاوه ماكاروني پخته شده و نرم شده يا تكههاي از نان يا بيسكوئيتهاي ساده نيز سبب افزايش مهارتهاي تغذيهاي و تكاملي شيرخوار ميگردد.
دفعات تغذيه و مقدار غذا
دفعات تغذيه 3 تا 4 وعده در روز است و اگر شيرخوار ميل داشته باشد يك تا دو ميان وعده هم به آن اضافه شود. مقدار غذا بستگي به ميل شيرخوار و ميزان شير دريافتي او دارد.
يك نمونه از برنامه غذايي شيرخوار در ماههاي نهم و دهم زندگي:
شيرمادر به دفعات مكرر و بر حسب ميل و تقاضاي شيرخوار و غذاي كمكي به شرح زير:
صبحانه |
ميان وعده صبح |
ناهار |
ميان وعده عصر |
شام |
زرده تخممرغ + نان + پنير پاستوريزه كم نمك يا زرده تخم + نان و كره |
پوره سبزي يا ميوه رنده شده يا يكي از غذاهاي انگشتي |
سوپ يا آش يا حليم يا پلو كه با گوشت تهيه شده باشند + ماست + خرما |
پوره سبزي يا ميوه رنده شده يا يكي از غذاهاي انگشتي |
همان غذاي وعده ناهار |
منبع:سایت بروفسور سلطانزاده